De commerciële televisiezenders (zoals VTM of Play 4) zetten de afgelopen jaren mooie stappen vooruit op vlak van toegankelijke televisie. Dit gebeurde met steun van de overheid: er werd een actieplan met doelstellingen voor toegankelijkheidsopties (zoals ondertiteling) uitgewerkt. Dit actieplan is na 10 jaar toe aan vernieuwing. Personen met een handicap vragen de minister van Media om meer ambitie bij de uitwerking van deze nieuwe versie. 

Het toegankelijkheidsbeleid voor televisiezenders

In 2012 werd een eerste actieplan uitgewerkt om de toegankelijkheid van programma's op de commerciële of private televisiezenders te verbeteren. De overheid legde (grotere) zenders quota op voor ondertiteling. Daarnaast stelde ze subsidies ter beschikking om deze quota te halen. Deze maatregelen misten hun effect niet: tien jaar later worden bijna alle programma's op de private omroeporganisaties ondertiteld. Uit de rapporten van de Vlaamse Media Regulator blijkt dat de zenders verder gaan dan de wettelijke verplichtingen op vlak van ondertiteling. 

Het VN-Verdrag en Europese regelgeving stellen duidelijk dat de overheid moet zorgen voor steeds meer toegankelijke media. Daarom stelt de minister van Media, Benjamin Dalle, een nieuw actieplan voor. Hij vroeg hierover advies aan NOOZO - Vlaamse adviesraad handicap. 

Een nieuw actieplan

In het nieuwe actieplan staan verplichtingen voor alle televisiezenders. Zij moeten bestaande audiodescriptie bij reeksen of films ook aanbieden. Ze maken dus zelf geen nieuwe audiobeschrijving, maar zijn wel verplicht om dit aan te bieden wanneer ze al bestaat. 

Zenders met een marktaandeel van minstens 2% krijgen andere verplichtingen voor ondertiteling. Ze worden gevraagd om steeds meer van hun aanbod te ondertitelen. De ondertiteling moet ook beschikbaar zijn als je dezelfde programma's online of later bekijkt. Daarnaast krijgen deze zenders de verplichting om een signaal voor gesproken ondertitels uit te sturen tussen 13 uur en 24 uur. 

Tv-zenders kunnen subsidies aanvragen om televisieprogramma's toegankelijk te maken. Nieuwe projecten zullen daarbij voorrang krijgen. Zo hoopt de overheid te werken aan steeds meer toegankelijke programma's. 

We zien een aantal positieve zaken aan het nieuwe actieplan, zoals: 

• Meer zenders zullen (gesproken) ondertiteling moeten voorzien. 
• Op streamingplatforms zullen meer ondertitels beschikbaar zijn. 
• Voor het eerst zal je ook programma's met audiobeschrijving kunnen volgen op de commerciële zenders. 
• Kleine zenders krijgen extra kansen om aan toegankelijkheid te werken omdat de subsidies eerst toegekend worden aan innovatieve projecten en nieuwe spelers. 

Inclusieve media moeten ook toegankelijk zijn

In het najaar van 2022 schudde William Boeva de Vlaamse mediamakers wakker. Zijn boodschap: maak media inclusief voor mensen met een beperking. Dit gebeurt door hen in hun sterkte te laten zien. Wij voegen daaraan toe: inclusieve media zijn ook toegankelijk voor mensen met een handicap. Net daarom verwachten wij meer ambitie van de minister van media. Met de maatregelen in het nieuwe actieplan wordt vooral het laaghangend fruit geplukt. Er wordt op sommige vlakken kleine vooruitgang geboekt, zonder al teveel inspanning te vragen van de zenders. 

Wij vragen een actieplan met duidelijke verplichtingen om stappen vooruit te zetten op vlak van toegankelijkheid. Daarom bevelen wij aan: 

• Behoud concrete quota voor ondertiteling. Zorg ervoor dat ze ambitieus genoeg zijn en streef naar een volledige ondertiteling van alle programma's. 
• Zorg voor een verplicht minimumpercentage voor programma's met audiobeschrijving. Zenders kunnen het aanbod stap per stap laten groeien.
• Zorg voor een groter media-aanbod in Vlaamse Gebarentaal. Zet een experiment op rond programma's in VGT. Plaats gebarentaligen mee aan het stuur van dit project. 
• Werken aan toegankelijkheid moet op 2 manieren gebeuren. De overheid moet zowel verplichtingen opleggen over het aantal toegankelijke programma's. Daarnaast moet ze ook waken over de kwaliteit van de toegankelijkheidsopties. Dat laatste gebeurt vandaag nog niet. 

Werk samen met personen met een handicap

In de aanloop naar dit advies lieten personen met een handicap weten hoe belangrijk toegankelijke media zijn en hoeveel knelpunten er vandaag nog steeds bestaan. Niet alle problemen zijn de verantwoordelijkheid van de televisiezenders. Een deel van de oplossing ligt ook bij de distributeurs (Telenet, Proximus,...). 

Personen met een handicap hebben veel kennis en ideeën om het beter te doen. Wij vragen daarom om ervaringsdeskundigen structureel te betrekken bij het beleid en de uitvoering van maatregelen. 

We bezorgen dit advies aan:

• Benjamin Dalle, Vlaams minister van Jeugd, Media en Armoedebestrijding
• Bart Somers, Vlaams minister Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Inburgering en Gelijke Kansen
• Administratie Gelijke kansen Vlaanderen
• De Commissie voor cultuur, jeugd, sport en media van het Vlaamse Parlement

Ter info aan:

• SAR CJSM
• Vlaamse Regulator Media
• Inter
• Open
• Adviescommissie VGT